Jubileusz 80-lecia urodzin Maestro Antoniego Wita

Orkiestra Filharmonii Opolskiej

Tomasz Strahl – wiolonczela

Antoni Wit – dyrygent

W programie:

Antonín Dvořák – Koncert wiolonczelowy h-moll op. 104 (41’)

Robert Schumann – IV Symfonia d-moll op. 120 (30’)

Mimo iż Antonín Dvořák i Robert Schumann raczej nie poznali się osobiście, mogli sporo o sobie nawzajem wiedzieć za sprawą wspólnego przyjaciela – Johannesa Brahmsa. Pierwszego z nich łączyły z Brahmsem głównie zawodowe, kompozytorskie tematy. Obaj rozmiłowani byli w klasycznych formach; obaj mają także w swoim dorobku koncerty na fortepian oraz na skrzypce. Czeski mistrz podjął się jednak jeszcze napisania koncertu, o którym Brahms miał powiedzieć: „Gdybym wiedział, że wiolonczela jest zdolna do takich rzeczy, sam bym napisał ten koncert”. Koncert wiolonczelowy h-moll powstał w trakcie pobytu autora Symfonii Z nowego świata w Ameryce (1894–95). Swobodna forma utworu w początkowym Allegro wprowadza aż cztery tematy. Dwa z nich zostały wyeksponowane dwukrotnie – w partii orkiestrowej i solowej. Część II urzeka intymnym charakterem: liryczna główna myśl, wprowadzona przez wiolonczelę tuż po wejściu klarnetu, zostaje przerwana pełnym dramatyzmu epizodem. Finał olśniewa efektowną partią wiolonczeli z karkołomnymi, wirtuozowskimi przebiegami oraz kontrastującymi, lirycznymi kantylenami. Szczególny zachwyt wzbudza duet solisty wraz z koncertmistrzowskimi skrzypcami.

Schumann z kolei miał z Brahmsem relację bardziej prywatną i nie będzie chyba przesadą nazwać ją przyjaźnią. Johannes mimo zmagań Roberta z chorobą psychiczną nigdy nie przestał darzyć go estymą i widzieć w nim przede wszystkim artysty, krytyka i publicysty muzycznego. Brahms nie zapomniał o przyjacielu także po jego śmierci, stając się troskliwym opiekunem i powiernikiem jego żony – Klary. Robert i Klara na ślubnym kobiercu stanęli w 1840 roku, a ten szczęśliwy (nienaznaczony jeszcze cierpieniem) czas zaowocował powstaniem między innymi IV Symfonii d-moll. Kolejne jej ogniwa płynnie łączą się ze sobą, a linię melodyczną drugiej, lirycznej części przesyca beztroski nastrój wspólnego życia małżeńskiego. Sama Symfonia, mimo iż ostatecznie nosi numer czwarty, tak naprawdę powstała jako druga. Po premierze i nie najlepszym przyjęciu dzieła Schumann postanowił jednak skorygować jego orkiestrację. Dziś Czwarta uważana jest za jeden z najpiękniejszych utworów symfonicznych epoki romantyzmu.

Tomasz Strahl – wiolonczela

Jeden z najwybitniejszych polskich wiolonczelistów. Akademię Muzyczną im. Fryderyka Chopina w Warszawie ukończył w roku 1989 w klasie prof. Kazimierza Michalika. Jako stypendysta Rządu Austriackiego odbył roczne studium podyplomowe w Hochschule für Musik und darstellende Kunst w Wiedniu u Tobiasa Kühne. Laureat konkursów ogólnopolskich i międzynarodowych, m.in. I nagrody na V Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Nicanora Zabalety w San Sebastian w Hiszpanii (1991). Otrzymał również nagrodę-stypendium Polsko-Japońskiej Fundacji JESC w roku 1994.

Wśród mistrzów batuty, z którymi artysta miał okazję współpracować, znajdują się m.in.: Andrzej Boreyko, Jan Krenz, Henryk Czyż, Philippe Entremont, Jerzy Maksymiuk, Antoni Wit, Wojciech Michniewski, Tomasz Bugaj, Marcin Nałęcz-Niesiołowski, Krzysztof Penderecki, Jerzy Salwarowski. Od wielu lat prowadzi ożywioną działalność koncertową występując z takimi orkiestrami, jak: Sinfonietta Cracovia, Sinfonia Varsovia, NOSPR, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej, Orkiestra Aukso, Filharmonia Sofijska, Orquestra Sinfônica Municipal São Paulo (Brazylia) i in. Tomasz Strahl występował m.in. w Schauspielhaus (Berlin), Brucknersaal (Linz), St. John’s Smith Square (Londyn), Art Center (Tel Awiw), Toppan Hall (Tokio), Auditori (Barcelona), Sali im. Glinki w Sankt Peterburgu, w Teatrze Wielkim w Warszawie oraz w Filharmonii Narodo-wej. Odbył liczne tournée po Japonii, Kanadzie, Hiszpanii. Ważnym wydarzeniem dla artysty było wykonanie Koncertu wiolonczelowego Witolda Lutosławskiego, w obecności kompozytora, pod dyrekcją Mirosława Jacka Błaszczyka (1993). W 2005 roku Tomasz Strahl zaprezentował polskie prawykonanie II Koncertu wiolonczelowego Piotra Mossa na festiwalu Prawykonania (2005) z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia, z którą w 2006 roku zarejestrował odnaleziony Koncert Zygmunta Stojowskiego Dokonał wielu nagrań archiwalnych dla Polskiego Radia i Telewizji Polskiej, a także dla CBC Radio w Kanadzie. Dyskografia artysty obejmuje nagrania dla Pony Canyon, CD Accord, Pavane Records, Gema Stereo, Polmusic, Acte Préalable oraz Sony Classics. Był trzykrotnie nomino-wany do nagrody Fryderyk, a w 2003 roku został jej laureatem. Jest Profesorem Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Prowadzi także kursy mistrzowskie w Polsce, Holandii, Finlandii, Niemczech, Japonii i Ameryce Południowej. Zasiada w jury wielu krajowych i międzynarodowych konkursów wiolonczelowych. Od roku 2012 bierze udział w promocji Wydania Narodowego Dzieł Fryderyka Chopina pod redakcją prof. Jana Ekiera, koncertując z utworami na fortepian i wiolonczelę w największych ośrodkach europejskich. Efektem współpracy artysty z Wydaniem Narodowym jest również nagranie płyty z utworami kameralnymi Fryderyka Chopina (DUX), która otrzymała nagrody fonograficzne takich czasopism muzycznych jak Scherzo i Pizzicato oraz nominację do nagrody Fryderyk. W roku 2017 otrzymał Nagrodę I stopnia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za wybitne osiągnięcia artystyczne. Rok 2019 przyniósł mu nagrodę Fryderyka w kategorii Album Roku Muzyka Symfoniczna i Koncertująca. W 2020 roku otrzymał kolejną nagrodę Fryderyka w kategorii Album Roku Muzyka Kameralna. Rok później odsłonił swoje festiwalowe słońce w Alei Gwiazd w Busku-Zdroju. W sezonie koncertowym 2022/2023 wystąpił kilkakrotnie pod batutą Antoniego Wita. Artysta gra na instrumencie Leopold Widhalm, Norymberga 1778.

fot. Juliusz Multarzyński

Antoni Wit – dyrygent

Dyrygent honorowy Filharmonii Krakowskiej. W latach 2013-2018 dyrektor artystyczny Orquesta Sinfónica de Navarra w Pampelunie

Wcześniej kierował zespołami: Filharmonii Pomorskiej (1974–1977), Orkiestry i Chóru Polskiego Radia i TV w Krakowie (1977–1983), Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach (1983–2000), Orquesta Filarmónica de Gran Canaria (1987–1992). W latach 2002–2013 sprawował funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego Filharmonii Narodowej w Warszawie

Studiował dyrygenturę u Henryka Czyża i kompozycję u Krzysztofa Pendereckiego w PWSM w Krakowie,  ukończył również studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Działalność zawodową rozpoczął jako asystent Witolda Rowickiego w Filharmonii Narodowej w Warszawie. Po otrzymaniu II nagrody w Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. Herberta von Karajana w Berlinie w 1971 roku został asystentem patrona konkursu.

Występował niemal we wszystkich ośrodkach muzycznych Europy, Azji, Australii i obu Ameryk. W ostatnich sezonach prowadził m.in. orkiestry La Scali w Mediolanie, BBC Londyn, Cleveland, Yomiuri (Tokio), Tokyo Metropolitan SO, Budapest Festival Orchestra,  Orquesta Nacional w Madrycie, Berner Symphoniker, China Philharmonic (Pekin), Szanghai Symphony Orchestra, Denver Symphony Orchestra, New Zealand Symphony Orchestra, Teatro Colón (Buenos Aires), Berliner Philharmoniker, Staatskapelle Dresden,  Royal Philharmonic Orchestra (na festiwalu Montreux), Filharmonią Petersburską, orkiestry w Lyonie, Liège, Brukseli, Sao Paulo, Bilbao, Barcelonie i Sewilli.

W jego najbliższych planach są m.in. koncerty i nagrania z orkiestrami  w  Tokio, Taipei, Pekinie, Nagoji, Ludwigshafen, Pampelunie, Zagrzebiu, Norrköping,  Warszawie. Jego nagrania znajdują się na ponad 200 płytach, które otrzymały liczne nagrody (m.in. Grammy Award 2013 oraz sześć innych nominacji do tej nagrody, Diapason d’Or i Grand Prix du Disque de la Nouvelle Académie, Cannes Classical Award, Choc, cztery polskie Fryderyki). Nagrania obejmują dzieła najwybitniejszych polskich kompozytorów, jak również utwory światowej literatury – m.in. przyjęte z wielkim uznaniem krytyków interpretacje dzieł Smetany, Dwořáka, Schumanna, Brahmsa, Mahlera i R. Straussa. Należy do nielicznego grona artystów na świecie, których płyty sprzedano w łącznym nakładzie niemal sześciu milionów egzemplarzy.

Ostatnio subskrybenci Classics Today umieścili Antoniego Wita na liście 10 najważniejszych żyjących dyrygentów na świecie.

Zajmował się także pedagogiką w UMFC w Warszawie, ma tytuł profesora. Do jego wychowanków należą m.in. Krzysztof Urbański,  Michał Dworzyński, Rafał Janiak, Maja Metelska i Dawid Runtz. Jest Profesorem Honorowym UMFC oraz Keimyung University (Korea). Wśród jego doktorantów oprócz w/w absolwentów są także Łukasz Borowicz i Jakub Chrenowicz. jest często jurorem konkursów dyrygenckich – Cadaques, Katowice, Zagrzeb – w tych dwóch ostatnich był także przewodniczącym jury.