CZAS BEETHOVENA

Orkiestra Filharmonii Opolskiej

Maciej Kułakowski – wiolonczela

Jakub Chrenowicz – dyrygent*

W programie*:

Ludwig van Beethoven – Uwertura Egmont op. 84 (10′)

Joseph Haydn – Koncert wiolonczelowy C-dur Hob: VIIb/1 (25′)

Ludwig van Beethoven – III Symfonia Es-dur Eroica op. 55 (50′)

*Szanowni Państwo,

informujemy, że z przyczyn niezależnych nastąpiła zmiana dyrygenta oraz programu koncertu. Za zaistniałą sytuację serdecznie przepraszamy.

Urodzony w grudniu 1770 roku, Ludwik van Beethoven, na zawsze odmienił oblicze muzyki zachodniej, łącząc klasycyzm z nowatorskim duchem romantyzmu. Wyrastał w epoce klasycyzmu, zdominowanej przez takich mistrzów jak Joseph Haydn, ale to jego twórczość stała się pomostem między klasycznym porządkiem a romantyczną ekspresją XIX wieku. Haydn, jako jeden z klasyków wiedeńskich, ukształtował muzyczną scenę, tworząc podwaliny dla kolejnych pokoleń. Beethoven, jako jego uczeń i kontynuator, wprowadził do muzyki nową jakość, przełamując klasyczne ramy i otwierając drogę ku indywidualnej ekspresji i emocjonalnej głębi.

Piątkowy wieczór rozpoczniemy porywającą uwerturą Egmont, efektem fascynacji Beethovena twórczością Goethego. Skomponowana w 1809 roku na zamówienie poety Johanna Wolfganga von Goethego miała stanowić inscenizację tragedii Egmont. Liryczność i jednoczesny dramatyzm muzyki niesie tu za sobą poetyckość obrazu. Stajemy jak Wędrowiec nad morzem mgieł malarza Caspra Davida Friedricha i odnajdujemy wśród dźwięków uwertury kontrasty epoki – jednoczesne pejzażowe piękno, jak i ciemność pola bitwy. To wszystko zamyka się w dwóch słowach – burzy i naporu. Jak wspomina muzykolog Paul Mies – bohaterstwo było bliskie osobowości Beethovena, gdyż był to problem jego czasów, a także jego osobista chęć przezwyciężenia własnych ograniczeń. Wszak i twórczość samego kompozytora stanowi pomost pomiędzy epokami: klasycyzmem a romantyzmem. Uwertura do tragedii Egmont jest tego doskonałym przykładem. Rama kompozycyjna uwertury łączy w sobie początkowe ciężkie, przepełnione dramatyzmem akordy wstępne, z triumfalną apoteozą końcową, ilustrującą dumnie postać bohatera walczącego i ginącego za wolność swojego narodu.

W drugiej części wieczoru, filharmonicy opolscy oraz solista Maciej Kułakowski pod batutą maestro Jakuba Chrenowicza wykonają Koncert wiolonczelowy C-Dur Josepha Haydna, który skomponował on dla Antonína Krafta, słynnego wiolonczelisty na dworze księcia Esterházy’ego. Przez wiele lat, koncert ten uważano za zaginiony, aż do odnalezienia go w roku 1961, co stanowiło niebywałe wydarzenie w świecie muzyki klasycznej. Koncert wiolonczelowy C-dur to prawdziwe wyzwanie dla solisty – pełne wirtuozerii, bogate w techniczne niuanse i zróżnicowaną artykulacje, stanowi doskonały przykład muzycznej wyobraźni Haydna. Kompozytor prowadzi słuchacza przez kolejne części dzieła z niezwykłą lekkością, przeplatając liryczne pasaże z żywiołową energią. Ukazuje tym samym, jak klasyczne formy mogą wyrażać głębokie emocje i bogactwo brzmieniowe, stanowiąc fundament dla ekspresji, która stała się domeną twórców romantycznych.

Kulminacją wieczoru będzie niezwykle imponująca i monumentalna Eroica, czyli III Symfonia Es-dur op. 55 Ludwiga van Beethovena. Sam kompozytor określał tą kompozycję jako swoją ulubioną symfonię. Dzieło to, pierwotnie zadedykowane Napoleonowi Bonaparte, miało być hołdem dla rewolucyjnych ideałów wolności i braterstwa. Kiedy jednak Napoleon ogłosił się cesarzem, Beethoven, zawiedziony jego postawą zniszczył dedykację, pozostawiając tylko ogólne odniesienie do „pamięci wielkiego człowieka”. Eroica zaskakuje słuchaczy nie tylko skalą i rozbudowaniem formy, lecz także emocjonalną głębią i innowacyjnymi rozwiązaniami, które podobnie jak przy uwerturze Egmont, wykraczają poza standardy epoki. Symfonia rozpoczyna się mocnym i heroicznym tematem, a jej kolejne części prowadzą przez różne stany emocjonalne – od żałobnego marszu w drugiej części, przez pełen energii i euforii taniec w trzeciej, aż po finałowe wariacje. Beethoven, przez tą symfonię, nie tylko oddał hołd ideałom wolności, ale stworzył obraz bohatera, który stawia czoła trudnościom i podąża własną drogą ku zwycięstwu.

Piątkowy koncert, wypełniony twórczością Beethovena i Haydna, to z pewnością okazja do wysłuchania dzieł dwóch wielkich kompozytorów, którzy połączyli w swojej sztuce precyzję klasycyzmu i emocjonalność romantyzmu. Haydn, mistrz klasycznej formy, nadał pewien tor muzycznych narracji, a Beethoven przełamując owe formy, przekroczył granicę epok. O Beethovenie mówi się, że urodził się klasykiem, a umarł jako romantyk. Podkreślenie znaczenia twórczej jednostki, indywidualizacja formy, ujawnienie możliwości muzyki w wyrażaniu filozofii życia bez uciekania się do medium słownego oraz wprowadzenia tym samym do utworów uczuć i emocji, ukazuje postać Beethovena jako kompozytora łączącego dwie epoki – jednocześnie tak sobie dalekie, jak i bliskie.

fot. Kaupo Kikkas

Maciej Kułakowski – wiolonczela

Urodzony w 1996 roku w Gdańsku. Grę na wiolonczeli rozpoczął w wieku sześciu lat w klasie wiolonczeli prof. Jadwigi Ewald.

Jest laureatem Konkursu Królowej Elżbiety w Brukseli oraz zdobywcą I nagrody oraz nagrody specjalnej na X Międzynarodowym Konkursie Wiolonczelowym im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie. Od 2019 roku reprezentuje Londyńską agencję Young Classical Artists Trust (YCAT).

Jako solista występował w wielu krajach Europy i Świata m.in. z Orkiestrą Filharmonii Narodowej w Warszawie, Sinfoniettą Cracovią, Polską Orkiestrą Sinfonia Iuventus, Orkiestrą Filharmonii Bałtyckiej, Aukso: Orkiestra Kameralna Miasta Tychy, London Mozart Players, Kammerphilharmonie Bremen, Brussels Philharmony Orchestra, St. Petersburg Symphony Orchestra czy Calgary Symphony Orchestra. Jako kameralista brał udział w takich festiwalach jak: Piatigorsky Cello Festival w Los Angeles, Beijing Cello Festival, Festiwal im. Krzysztofa Pendereckiego, Festiwal im. Witolda Lutosławskiego, Festiwal im. Ignacego Jana Paderewskiego, Moritzburg Festival, Kronberg Festival, Krzyżowa Music, Hohenstaufen Kammermusik Festival czy Munich Rising Stars.

Współpracował z takimi muzykami jak Krzysztof Penderecki, Mischa Maisky, Emanuel Ax, Christoph Eschenbach, Viviane Hagner, Charles Neidich, Arnold Steinhardt, Lawrence Power i Kian Soltani oraz dyrygentami: Eivind Gullberg Jensen, Frank Braley, Stéphane Denève, Marek Moś, Marek Pijarowski w szerokim zakresie repertuaru.

Maciej studiował u Wolfganga Emanuela Schmidta w Kronberg Academy. W 2016 roku otrzymał stypendium i nagrodę specjalną od Deutsche Stiftung Musikleben podczas Deutscher Musikwettbewerb, a w 2015 roku zdobył II nagrodę na konkursie TONALI w Hamburgu (2015). W roku 2010, 2012 i 2013 otrzymał stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz został laureatem konkursu Narodowego Centrum Kultury – Młoda Polska. Wcześniej studiował u prof Marcina Zdunika na Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, Mannheim Universität oraz Hochschule für Musik Franza Liszta w Weimarze. Brał udział w wielu kursach mistrzowskich gdzie kształcił się u wybitnych pedagogów takich jak: Sir András Schiff, Gidon Kremer, Frans Helmerson, Mischa Maisky, Steven Isserlis, Phillipe Muller, Jérôme Pernoo, Gary Hoffman, Jens Peter Maintz, Ivan Monighetti czy Andrzej Bauer.

Gra na wiolonczeli Giovanni Baptisty Ruggeriego z 1700 roku oraz współczesnej wiolonczeli Thorstena Theisa z 2014 roku.

Ankieta:

Moje ulubione miejsce na ziemi to

Dom.

Gdybym nie był muzykiem, pewnie byłbym

Elektrykiem wysokich napięć, gangsterem, łowcą nagród, bramkarzem, profesjonalnym złodziejem.

Za największy sukces artystyczny uważam

To, że wciąż gram!

Człowiek, którego podziwiam

Moi rodzice.

Co lubię czytać

Literaturę popularno-naukową, powieści.

Kompozycja, która jest dla mnie szczególnie ważna

Każdy utwór, który gram w danym momencie.

fot. J. Andrzejewska

Jakub Chrenowicz – dyrygent

W latach 2010–2012 pełnił funkcję asystenta dyrektora Antoniego Wita w Filharmonii Narodowej w Warszawie. Stanowisko to objął zaraz po ukończeniu z wyróżnieniem Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu w klasie dyrygentury symfoniczno-operowej Jerzego Salwarowskiego. W ramach programu LLP-Erasmus kształcił się także w Hochschule für Musik und Darstellende Kunst we Frankfurcie n/Menem oraz był stypendystą Accademia Musicale Chigiana, gdzie studiował pod kierunkiem Gianluigiego Gelmettiego. W 2016 roku na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie otrzymał stopień doktora, promotorem doktoratu był prof. Antoni Wit. W roku 2019, również na UMFC, uzyskał stopień doktora habilitowanego.

W roku 2016 otrzymał Teatralną Nagrodę Muzyczną im. Jana Kiepury w kategorii Najlepszy Dyrygent.

W 2019 został laureatem Medalu Młodej Sztuki Głosu Wielkopolskiego.

Artysta koncertował z takimi zespołami, jak Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej w Warszawie, Sinfonia Varsovia, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, Polska Orkiestra Radiowa, Orkiestra Gran Teatre del Liceu, Janačkova Filharmonia w Ostrawie, Brandenburgisches Staatsorchester we Frankfurcie nad Odrą, Kammerorchester Berlin, Sinfonietta Cracovia, orkiestry Filharmonii Poznańskiej,

Krakowskiej, Łódzkiej, Pomorskiej, Bałtyckiej i innymi.

W sezonie artystycznym 2012/2013 pełnił funkcję pierwszego dyrygenta Opery i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku.

W sezonie artystycznym 2011/2012 Jakub Chrenowicz zadebiutował w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie, gdzie powierzono mu kierownictwo muzyczne premiery Polskiego Baletu Narodowego Opowieści biblijne. W kolejnych sezonach prowadził szereg przedstawień operowych (Straszny Dwór Stanisława Moniuszki) i baletowych (Święto Wiosny Igora Strawińskiego, Tańczmy Bacha, Perły XX wieku).

W październiku 2013 zadebiutował z orkiestrą i chórem Gran Teatre del Liceu w Barcelonie, podczas przedstawień Polskiego Baletu Narodowego w tym słynnym teatrze.

W maju 2015 roku objął kierownictwo muzyczne spektaklu Casanova w Warszawie w choreografii Krzysztofa Pastora; był również autorem koncepcji muzycznej tego przedstawienia. Spektakl został wskazany przez redakcję magazynu „Dance Europe” jako jedna z czterech najważniejszych światowych premier baletowych sezonu.

Prowadził również przedstawienia w Operze Wrocławskiej (Halka S. Moniuszki, Coppelia L. Delibes’a, Giselle A. Adama) w Teatrze Wielkim w Łodzi (m.in. Święto wiosny I. Strawińskiego, Krzesany W. Kilara, Don Kichot L. Minkusa ) oraz Operze Bałtyckiej w Gdańsku (Straszny Dwór S. Moniuszki).

Występował ze znakomitymi solistami, m.in. z Alexandrem Gavrylyukiem, Daniilem Trifonovem, Julianną Awdiejewą, Dang Thai Sonem, Piotrem Palecznym, Peterem Jablonskim, Kają Danczowską, Soyoung Yoon, Jadwigą Rappé, Olgą Pasiecznik, Krzysztofem Jakowiczem, Konstantym Andrzejem Kulką, Tomaszem Strahlem, Bartłomiejem Niziołem, Jakubem Jakowiczem, Łukaszem Długoszem, Szymonem Nehringiem, Leszkiem Możdżerem, Davidem Krakauerem.

Dorobek nagraniowy dyrygenta zawiera m.in. CD z prapremierowym nagraniem IX Symfonii Krzysztofa Meyera z Orkiestrą Filharmonii Poznańskiej i Chórem Filharmonii Krakowskiej (DUX), rejestrację Verklärte Nacht Schönberga i Metamorfoz Straussa z Marcinem Suszyckim i Kameralną Orkiestrą Smyczkową AMP (DUX). Ponadto nagranie Audio-Video Te Deum Zbigniewa Kozuba zamówionego na 100-lecie AMP (wyd. AMP), CD z muzyką G. Bacewicz, W. Lutosławskiego, M. Karłowicza, K. Kurpińskiego z Płocką Orkiestrą Symfoniczną (DUX). Ponadto artysta zarejestrował 2 CD oraz DVD z muzyką Witolda Lutosławskiego z Orkiestrą Filharmonii Koszalińskiej (Acte Prealable oraz wyd. FK). Z Orkiestrą Akademii Muzycznej w Poznaniu nagrał 3 płyty z muzyką kompozytorów poznańskich (Z. Kozuba, J. Stalmierskiego, A. Kroschela).

Jest profesorem Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu, Kierownikiem Katedry Dyrygentury Symfoniczno – Operowej, Szefem Orkiestry Symfonicznej, prowadzi klasę dyrygentury.

Od sezonu artystycznego 2017/2018 Jakub Chrenowicz pełni funkcję Pierwszego Dyrygenta Filharmonii im. Stanisława Moniuszki w Koszalinie.